BE refuzon Shqipërinë: Pengesë ngërçi politik

13/10/2011

Komisioni Europian ka refuar kërkesën e Shqipërisë për dhënien e statusit të vendit kandidat për në BE. Kriza e zgjatur politike dhe progresi shumë i vogël në implementimin e 12 reformave të kërkuara janë shkaqet kryesore që detyruan KE-në të refuzojë nisjen e negociatave me vendin tonë. “Gazeta Shqiptare” boton sot pjesët më pikante të progres-raportit të KE-së mbi arsyet e refuzimit të kërkesës për statusin kandidat në BE.

DEMOKRACIA DHE SUNDIMI I LIGJIT

Skena e brendshme politike e Shqipërisë ka qenë e dominuar nga vazhdimi i ngërçit politik dhe bojkoti i pjesshëm i Parlamentit nga opozita. Incidentet e dhunshme të datës 21 janar 2011, të cilat çuan në vdekjen e katër demonstrues, përforcuan klimën e mosbesimit jo vetëm mes forcave politike, por edhe mes institucioneve shtetërore. Zgjedhjet lokale të 8 Majit, si rezultat i numërimit të votave të diskutueshme të fletëvotimeve të hedhura në kutinë e gabuar dhe rezultatet e kontestuara në Tiranë, theksuan më tej polarizimin midis shumicës qeverisëse dhe opozitës. Kjo situatë u bë shkak për mosrealizimin e reformave aq të nevojshme për në BE.
PARLAMENTARIZMI

Njëfarë progresi modest është bërë në organizimin e punimeve të Parlamentit. Kjo përfshin një numër të kufizuar të ndryshimeve të rregullave të procedurës së Parlamentit, disa prej të cilave janë një përmirësim mbi praktikën e kaluara. Megjithatë, puna parlamentare vazhdon të pengohet seriozisht nga bllokimi politik mes shumicës qeverisëse dhe opozitës, mungesa e dialogut konstruktiv politik dhe retorika konfrontuese e rritur ndjeshëm nga ngjarjet e 21 janarit dhe procesi i diskutueshëm dhe rezultati i zgjedhjeve bashkiake në Tiranë. Opozita i dha fund bojkotit të gjatë të punës parlamentare më 5 shtator. Për shkak të bllokimit politik, përparimi në lidhje me kontrollin legjislativ dhe funksionin e mbikëqyrjes së ekzekutivit mbetet i pamjaftueshëm. Ka pasur disa përpjekje serioze për krijimin e bashkëpunimit ndërpartiake në Komitetin e Integrimit Evropian, i kryesuar nga opozita. Në tërësi, funksionimi i duhur i Parlamentit bazuar në dialogun konstruktiv dhe të qëndrueshëm politik mes të gjitha partive - që është një prioritet kyç i opinionit - nuk është siguruar ende. Gjatë periudhës raportuese Kuvendi miratoi më shumë se njëqind ligje.

REFORMA ZGJEDHORE

Nuk ka përparim në ndryshimin e kornizës legjislative për zgjedhjet në përputhje me rekomandimet e OSBE/ODIHR. Në tetor 2010, qeveria inicioi një tryezë të rrumbullakët ndërpartiake për të adresuar nevojën për reformën zgjedhore duke ftuar të gjitha partitë të propozojnë ndryshime në përputhje me rekomandimet e OSBE/ODIHR. Në mars 2011, një marrëveshje politike u nënshkrua nga palët e shumicës në pushtet (pa opozitën) për të ngritur një komision parlamentar bipartizan për reformën zgjedhore pas 8 zgjedhjeve lokale të majit. Ky komision ende nuk është themeluar. Reforma zgjedhore është bllokuar si pasojë e ngërçit politik dhe mungesës së dialogut politik mes partive kryesore.

ZGJEDHJET LOKALE

Zgjedhjet e 8 majit u zhvilluan në një atmosferë tejet të polarizuar politikisht, ç’ka u reflektuar dhe në zhvillimin e përgjithshëm të procesit. Sipas vlerësimit përfundimtar të OSBE/ODIHR zgjedhjet ishin konkurruese dhe transparente, mosbesimi mes partive politike mbizotëroi dhe palët nuk përmbushën detyrat e tyre zgjedhore në një mënyrë të përgjegjshme. Kjo klimë negative ndikoi në administrimin e zgjedhjeve. OSBE/ODIHR-i gjithashtu vuri në dukje se, pavarësisht një procesi konkurrues në drejtim të fushatës, incidente të shumta të dhunshme njollosën periudhën e fushatës. Progres të dukshëm është bërë në lidhje me përmirësimin e listave të zgjedhësve. Megjithatë, problemet në lidhje me saktësinë e tyre vazhduan. Misioni i vëzhgimit të OSBE/ODIHR vuri në dukje se, ndërsa votimi vazhdoi relativisht mirë në ditën e zgjedhjeve, probleme të rëndësishme ndodhën në rreth 10% të qendrave të votimit. Gjithashtu u vu në dukje një proces përgjithësisht pozitiv, por gjatë numërimit, në veçanti, përcaktimi i rezultateve të zgjedhjeve për kryetarin e Bashkisë së Tiranës u bë një proces shumë i diskutueshëm. Polemika politike dhe ligjore kanë ndodhur edhe në lidhje me trajtimin e ankesave nga ana e Kolegjit Zgjedhor, në veçanti lidhur me Tiranën. Në përgjithësi, pavarësisht nga një numër aspektesh pozitive, të tilla si konkurrenca e procesit, përgatitjet teknike transparente, sjellja relativisht e mirë në ditën e votimit, një proces pozitiv i numërimit, pluraliteti dhe diversiteti i mbulimit mediatik, zhvillimi i zgjedhjeve, që është një prioritet kryesor, vetëm pjesërisht plotësuan standardet më të mira ndërkombëtare. Reforma zgjedhore është një domosdoshmëri për përparimin e mëtejshëm. Zbatimi i rekomandimeve të OSBE/ODIHR për këto zgjedhje si dhe ato të bëra në 2009 duhet të përbëjë një prioritet për institucionet e Shqipërisë dhe klasës politike. Është i nevojshëm vendosja e një dialogu të qëndrueshëm dhe konstruktiv politik, që Fundi i bojkotit të opozitës dhe kthimin i tyre në Parlament më 5 shtator, është një hap pozitiv drejt normalizimin e dialogut politik.

QEVERISJA

Në janar 2011, pas akuzave për korrupsion, Zv/kryeministri dhe Ministri i Ekonomisë, Ilir Meta, dha dorëheqjen. Lulzim Basha, kandidoi si kandidat për kryetar bashkie të Tiranës dhe dha dorëheqjen nga posti i tij si Ministër i Brendshëm. Progresi në përgatitjet për harmonizimin e legjislacionit me acquis ka qenë i kufizuar, pjesërisht për shkak të zgjedhjeve lokale të cilat kanë marrë deri vëmendje të konsiderueshme nga ana e politikanëve në nivel qendror. Marrëdhëniet gjithnjë e më vështirë ndërmjet qeverisë qendrore kryesuar nga PD dhe shumica së PS që udhëheq njësitë e qeverisjes vendore ka vazhduar të ndikojë në procesin e reformës së decentralizimit, e cila kishte qenë më parë e suksesshme. Menaxhimi i taksave të pushtetit vendor mbetet e dobët. Autoritetet e pushtetit vendor vazhdojnë të mos kenë kapacitete administrative për të përmirësuar mbledhjen e të ardhurave, rritjen e autonomisë së tyre fiskale dhe të përmirësimin e performancës së tyre në përputhje me rrethanat.

ADMINISTRATA PUBLIKE

Reforma e administratës publike nuk ka përparuar shumë e përgjithshme. Shërbimi civil vuan nga mangësi të rëndësishme, sidomos në lidhje me parimin e meritës në procedurat e rekrutimit, ndarja e kontratave të përkohshme, rregullat për promovimin dhe lëvizshmërinë dhe shkarkimi i nëpunësve civilë. Funksionimin e shërbimit civil vazhdon të vuajë nga politizimi, në veçanti përsa i përket emërimeve.

SISTEMI GJYQËSOR

Ka pasur një progres të kufizuar në plotësimin e kuadrit ligjor për reformën gjyqësore. Asnjë progres i mëtejshëm nuk është bërë sa i përket pavarësisë së gjyqësorit. Ka pasur shqetësime në lidhje me ndërhyrje të panevojshme ose pengesë e hetimeve të pavarura dhe ndjekjen e veprave penale të mundshme pas ngjarjeve të 21 Janarit, ku gjetën vdekjen katër demonstrues. Procesi i emërimit të gjyqtarëve në Gjykatën e Lartë dhe Gjykatës Kushtetuese mbetet një çështje shqetësuese në lidhje me kohëzgjatjen e procesit dhe mbi të gjitha në lidhje me rrezikun e politizimit. Dobësitë në hartimin dhe arsyetimin e pamjaftueshëm të vendimeve të mbeten një shkak për shqetësim. Procedura penale në rastin e Gërdecit (shpërthimit vdekjeprurës në vitin 2008 ku u vranë 26 njerëz), deri më tani kanë përfshirë 152 seanca. Ka një rrezik që vonesa të pajustifikuara dhe të vazhdueshme në procedura të parandalojnë përmbushjen e parimit të një gjykim të drejtë, të pasqyruara në Kushtetutën shqiptare. Nuk janë ndërmarrë hapa për të luftuar korrupsionin në gjyqësor, duke përfshirë kufizimin apo heqjen e imunitetit të gjyqtarëve.

KORRUPSIONI

Pak progres është arritur në zhvillimin e hetimeve, ndjekjeve penale dhe dënimeve në rastet e korrupsionit në të gjitha nivelet, e cila është një prioritet kyç i Opinionit. Prokuroria e Përgjithshëm nisi një hetim me akuza për korrupsion dhe shpërdorimin e detyrës ndaj ish-zëvendëskryeministrit, Ilir Meta, pas publikimit të një video të diskutueshme. Kjo më pas çoi edhe në akuza të ngritura ndaj ish-ministrit të Ekonomisë, Dritan Prifti. Rasti i ish-kryeministrit Meta është aktualisht i vetmi rast të nivelit të lartë i cili ka shkuar në gjykatë. Imuniteti i zyrtarëve, mungesa e një qasje proaktive dhe mungesa e burimeve dhe pajisjeve vazhdojnë të pengojnë seriozisht hetimin efektiv. Korrupsioni është i përhapur në shumë fusha dhe vazhdon të jetë një problem veçanërisht serioz.

LIRIA E SHPREHJES

Moratoriumi për përdorimin e padive nga zyrtarët e qeverisë vazhdon të zbatohet. Megjithëse Gjykata e Apelit rrëzoi gjobën e mëdhe të vendosur ndaj në një kanali televiziv në një rast që përfshinte një politikan të nivelit të lartë. Janë ngritur shqetësime mbi atë që mediat e përshkruajnë si zbatimin të njëanshëm të rregullave fiskale, presione financiare dhe paragjykimet në procedurat gjyqësore. Ka pasur një rast të dhunës kundër një gazetari i cili u sulmua nga agresorë të panjohur për arsye që thuhet se lidhen me punën e tij. Pavarësia redaksionale vazhdon të pengohet nga interesat politike dhe të biznesit, e cila gjithashtu çon në vetë-censurën. Nuk janë ndërmarrë masa për të rritur transparencën e pronësisë së medias. Në përgjithësi, ka pasur progres të kufizuar në plotësimin e kuadrit ligjor për mediat

CENSUSI

Aktivitetet përgatitore për regjistrimin e popullsisë (tetor 2011) po avancojnë, por përpjekje të mëtejshme janë ende të nevojshme për të siguruar zbatimin e suksesshëm të regjistrimit.